نوێترین هه واڵ

چاوه ڕوانبه...

وه رزش

هه مه ڕه نگ

ته ندروستی

الأربعاء، 28 سبتمبر 2016

بچوكترین كۆمپیوته‌ر دروستكرا

كۆمپانیای لینۆڤۆ به‌رهه‌مێكی نوێی ئاشكرا كرد، كه‌ كۆمپیوته‌رێكی ته‌واوه‌ له‌ئامێرێكی زۆر بچوكدا كه‌ هاوشێوه‌ی فلاش میمۆریه‌ به‌ناوی‌ 
( ideacentre Stick 300).

لینۆڤۆ دوای گه‌وره‌ كۆمپانیاكانی گوگڵ‌و ئینتێل به‌رهه‌مێكی هاوشێوه‌ی ده‌ركرد.
نرخی ئه‌و به‌رهه‌مه‌ ته‌نها (١٢٩) دۆلاره‌، كه‌ له‌ئێستادا له‌زۆربه‌ی وێبسایته‌كانی كڕین‌و فرۆشتن بونی هه‌یه‌، ئه‌و ئامێره‌ له‌ڕوی قه‌باره‌و هه‌م وه‌كو USB یه‌ك خاوه‌نی وزه‌یه‌كی زۆره‌.

به‌شێوه‌یه‌كی ئاسایی ئامێره‌كه‌ له‌گه‌ڵ پۆرتی HDMI ده‌به‌سترێت، هه‌روه‌ها ئه‌و ئامێره‌ ماوس‌و كیبۆرد به‌خۆیه‌وه‌ ده‌به‌سترێت له‌ڕێگه‌ی Wifi، ئه‌و ئامێره‌ خاوه‌نی دوو گێگا ڕامه‌، پڕۆسێسه‌رێكی به‌هێزی Intel Atom Z3735F هه‌یه‌‌و هه‌ڵگری (٣٢) گێگا داتایه‌‌و توانای هه‌ڵگرتنی MicroSD هه‌یه‌، كار به‌سیستمی كارپێكردنی Windows 8.1 ده‌كات، له‌گه‌ڵ ئه‌پده‌یتی بێ به‌رامبه‌ر بۆ وه‌شانیWindoes 10، كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی فه‌رمی‌و دوای چاوه‌ڕوانییه‌كی زۆر له‌لایه‌ن به‌كارهێنه‌رانیه‌وه‌، له‌كۆتایدا كۆمپانیای مایكرۆسۆفت ڤێرژنی نوێی ویندۆسی واته‌ ویندۆسی‌ (١٠)ی بڵاوكرده‌وه‌.


درێژه ی بابه ت

ئه‌ته‌كێتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ قوتابخانه‌

به‌گوێره‌ی‌ هه‌واڵێكی‌ سایتی‌ (عائیله‌تی‌) كه‌ تیایدا هاتووه‌، پاش پشوویه‌كی‌ هاوینه‌ی‌ درێژ كه‌ هیوادارین جوان وخۆش بوو بێت بۆ هه‌موخوێندكارێك، ئێستا كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتووه‌ خۆتان ئاماده‌ بكه‌ن بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ قوتابخانه‌.
خانمه‌كه‌م لێره‌وه‌ چه‌ندین ڕێنماییت پێشكه‌ش ده‌كه‌ین بۆ زامنكردنی‌ ساڵێكی‌ خوێندنی‌ سه‌ركه‌وتوو.

ـ له‌سه‌ره‌تادا منداڵه‌كه‌ت له‌ڕووی‌ جه‌ستییه‌وه‌ ئاماده‌ بكه‌ بۆ سه‌ره‌تا ساڵی‌ خوێندنێكی‌ نوێ‌، له‌سه‌ره‌تا با زوو بخه‌ون ئه‌مه‌ش چه‌ند رۆژێك پێش هاتنی‌ خوێندن، تا منداڵه‌كه‌ به‌و سیسته‌مه‌ ڕابێت.

ـ هه‌موو ڕێنمایی‌ و زانیاریه‌كی‌ كه‌ هه‌ته‌ بۆ منداڵه‌كه‌ت باسی‌ بكه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ بچێته‌ قوتابخانه‌، تا له‌رووی‌ ده‌روونییه‌وه‌ ئاماده‌ بێت.

ـ منداڵه‌كه‌ت تێبگه‌یه‌نه‌ كه‌ ڕێز له‌ماموستاكه‌ی‌ بگرێت وبانگكردنی‌ مامۆستا به‌ناو مامۆستا.
له‌گه‌ڵ ناوی‌ خۆی‌، هه‌مان قسه‌ش با له‌به‌رده‌م خۆتاندا به‌پراكتیكی‌ بكات.

ـ جه‌ختكردنه‌وه‌ ل رێزگرتنی‌ به‌ڵێن وكاته‌كان ورێزگرتن له‌پۆل، هه‌روه‌ها قسه‌ زۆر نه‌كات نه‌وه‌ك وانه‌كه‌ی‌ له‌ده‌ست بچێت.

ـ ئاماده‌كردنی‌ جانتای‌ قوتابخانه‌ و هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی‌ تێبكه‌ كه‌ پێویستن بۆ قوتابخانه‌، هه‌روه‌ها  ده‌توانێت ژه‌مێكی‌  خواردنی‌ تێبه‌كه‌یت، وه‌ به‌ LUNCH BOXكه‌ پێكهاته‌ی‌ سه‌نده‌ویج وشه‌ربه‌ت له‌تێكك میوه‌ی‌ وه‌ك سێو ومۆز كه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی‌ باش دانرابێت.

ـ جه‌خت له‌وه‌ بكه‌ره‌وه‌، كه‌ یه‌كپۆشی‌ منداڵه‌كه‌ت خاوێن وپاك بێت.

ـ جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌ قسه‌كردن له‌گه‌ڵ مامۆستا یان به‌رێوه‌به‌ر ئه‌گه‌ر منداڵه‌كه‌ت دۆخێكی‌ تایبه‌تی‌ هه‌بوو، كه‌ پێویسته‌ ئاگاداری‌ بن كاتێك كه‌نه‌خۆشیه‌كی‌ هه‌بێت، یان ده‌رمانێكی‌ تایبه‌تی‌ پێ بدرێت ....هتد
به‌هیوای‌ ساڵێكی‌ خوێندنی‌ سه‌ركه‌وتوو بۆ هه‌موو لایه‌ك.
-----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

بۆ باوه‌ر به‌خۆبوونی‌ منداڵه‌كه‌ت

بۆ باوه‌ربون‌ به‌خۆی‌ هه‌وڵ به‌
له‌هه‌واڵێكی‌ ماڵپه‌ڕی‌ (ته‌بیبوكه‌) باس له‌چه‌ند ڕێگه‌یه‌ك ده‌كات بۆ به‌هێزكردنی‌ توانای‌ مناڵان وباوه‌ڕ به‌خۆبوون، چه‌ند ڕێگه‌یه‌كه‌ ئاماژاه‌ی‌ پێكراوه‌ له‌وانه‌ش:

ـ داوای‌ لێیكه‌ شتێك (چالاكییه‌ك )ت فێر بكات : بێگومان هه‌موو منداڵێك حه‌ز به‌خولیایه‌ك ده‌كات یان هه‌ر چالاكیه‌یه‌ك كه‌ له‌توانایدا هه‌یه‌ ئه‌نجامی‌ بدات، بۆیه‌ كاتێك داوای‌ لێده‌كه‌یت ئه‌نجامی‌ بدات، ئه‌مه‌ هاندانێكی‌ باشه‌ بۆ به‌رده‌وامبوون  وپێی‌ بڵی‌ كه‌وا له‌كاتی‌ ئه‌نجامدانی‌ چاڵاكیه‌كه‌ زیاتر خۆشت ده‌وێت.

ـ ڕۆژانه‌ له‌باوه‌شی‌ بگره‌ بۆ چه‌ند جارێك.

ـ پێبكه‌نه‌ كاتێك كه‌ یاری‌ له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌یت هه‌وڵ بده‌ رۆژانه‌ كات ژمێرێك ته‌رخان بكه‌ بۆ یاری‌ كردن له‌گه‌ڵیدا.

ـ كاتێك كه‌ هه‌ڵه‌ ده‌كه‌یت مه‌یشاره‌وه‌ لێی‌، به‌ڵكو دان بنه‌ به‌هه‌ڵه‌كه‌ت.

ـ فێری‌ به‌رپرسیارێتی‌ بكه‌ به‌دیاریكردنی‌ چه‌ند كارێك كه‌ پێویسته‌ ئه‌نجامی‌ بدات.

ـ بایه‌خی‌ پێبده‌ نه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ چۆن بته‌وێت وابێت له‌داهاتوودا، به‌ڵكو بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ چۆن خۆی‌ بیه‌وێ‌ واببێت له‌داهاتوودا.

 ـ فێری‌ بكه‌ هه‌موو هه‌سته‌ ڕاستیه‌كانی‌ ده‌رببڕێت .
-----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

ئه‌لقه‌ی‌ ئه‌لیكترۆنیش په‌یدابوو




























كۆمپانیای ئەپڵ ئەڵقەیەكی ئەلیكتڕۆنی پەنجەی بەرهەمهێناوە بەناوی (نا بۆخیانەتی هاوسەری) ئەڵقەكە بەشێوەی ئەلیكتڕۆنی ئیش دەكات، هەردوولا واتا ژن و مێردەكە دەتوانین وابڵێین لەپەنجە بكەن شوێنی هەردووكیان دەدركێنێت واتا (كشف) دەكات، زۆر بەڕوونی هەركاتێك ئەڵقەكە لەپەنجە بكرێتەوە لەهەر لایەك ئەوا زەنگێك بۆ ئەو كەسە دەچێت كە ئەڵقەكەی لەپەنجەدایە، بەمزووانەش دەگاتە هەموو بازاڕەكانی جیهان.
-----------------------------------------------------------------








درێژه ی بابه ت

هه‌وره‌بروسكه‌

له‌رووی زانستییه‌وه‌، بروسك – Lightning بریتییه‌ له‌ده‌ركه‌وتنی رووناكییه‌كی له‌ناكاوو زۆر به‌هێز له‌ئاسماندا، له‌ده‌ره‌نجامی به‌رییه‌كه‌وتنی نێوان دوو بارسته‌ هه‌ور ده‌بێ، كه‌ یه‌كیان هه‌ڵگری بارگه‌ی موجه‌به‌و ئه‌وی دیكه‌شیان سالب‌و له‌كاتی لێكدانیاندا، بروسكاییه‌كی به‌هێزی ڕووناكی لێده‌كه‌وێته‌وه‌و خێرا ون ده‌بێت.
له‌ڕاستیدا، چه‌ند تیۆرێك هه‌ن كه‌ باس له‌هۆكاره‌كانی دروستبوونی بروسك ده‌كه‌ن، بۆ نموونه‌، (بیردۆزی هاندانی كاره‌بایی هێمن) كه‌ تا ئێستا هۆكاری سه‌ره‌كی بارگاوی بوونی هه‌وره‌كانی بۆ بوارێكی نه‌زانراو ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی پێویسته‌ بۆ ڕوودانی بریتییه‌ له‌بوونی هه‌ورێكی مه‌زن، ئه‌وانه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی شاقووڵی گه‌ش‌و نما ده‌كه‌ن، وه‌ك (كیۆمۆڵۆنیمبۆس‌و نیبمۆستراتۆس) كه‌ ته‌وژمی بای سه‌ركه‌وتوو تیایاندا زۆر به‌هێزه‌و واده‌كات دڵۆپه‌ ئاوه‌كان تا ئاستێكی زۆر به‌رز بكاته‌وه‌، ئینجا كرداری ساردبوونه‌وه‌ی یه‌گجار زۆری ئه‌و دڵۆپانه‌ له‌چینه‌ به‌رزه‌كانی نێو هه‌وره‌كه‌دا ده‌ستپێده‌كات‌و پله‌ی گه‌رمیییه‌كه‌ی داده‌به‌زێت بۆ نێوان (- 10) بۆ ( -20) له‌ژێر سفری سیلیزی‌و به‌مه‌ش ده‌نكۆڵه‌كانی (ته‌رزه‌)یان لێ دروست ده‌بێت‌و له‌ده‌ره‌نجامی جووڵه‌ی ئه‌و ده‌نكۆڵانه‌ له‌نێو بارسته‌ هه‌وره‌كه‌دا، پێش ئه‌وه‌ی به‌رببنه‌وه‌ سه‌ر ڕووی زه‌وی، جۆره‌ بارگاویكردنێكی كاره‌بایی موجه‌بی سووك له‌نێویاندا دێته‌ كایه‌وه‌و له‌هه‌مانكاتدا بارگه‌یه‌كی سالبی سووكیش بارده‌كرێته‌ نێو ئه‌و ده‌نكۆڵه‌ ته‌رزانه‌.
له‌میانه‌ی پڕۆسه‌ی باركردن‌و سه‌رخستنی ده‌نكۆڵه‌ بچوكه‌ خاوه‌ن بارستاییه‌ كه‌مه‌كان بۆ سه‌رووی لووتكه‌ی هه‌وره‌كه‌وه‌، بڕێكی زیاترو زیاتری ده‌نكۆڵه‌كانی هه‌ڵگری بارگه‌ی (موجه‌ب) له‌و ناوچه‌یه‌دا كه‌ڵه‌كه‌ ده‌بێت‌و له‌به‌رامبه‌ردا ده‌نكۆڵه‌ ته‌رزه‌ قورسترو خاوه‌ن بارگه‌ (سالب)ه‌كان له‌ناوچه‌كانی نزیك ناوه‌ڕاستی هه‌وره‌كه‌دا جێگیر ده‌بن، ئه‌و پڕۆسه‌یه‌ واده‌كات بارگه‌ی (سالب)ی نێو هه‌وره‌كه‌ زیاد بكات، تا ده‌گاته‌ ئاستێك كه‌ پڕۆسه‌ی ناسراو به‌(به‌به‌تاڵكردنی كاره‌بایی) ڕوبدات، له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌ردوو بارگه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی زۆر به‌هێز له‌نێو بارسته‌ هه‌وره‌كه‌دا دابه‌شده‌بن‌و ئه‌وكاته‌ به‌یه‌كه‌وه‌ كایه‌یه‌كی موگناتیسی زۆر به‌هێز دروست ده‌كه‌ن‌و دیارده‌ی بروسكی لێ دێته‌ ئاراوه‌.
جۆره‌كانی بروسك:
1 – ئه‌وانه‌ی له‌چینه‌ نزمه‌كانی به‌رگه‌ هه‌وادا رووده‌ده‌ن / Lower-atmospheric lightning
له‌ هه‌وره‌وه‌ بۆ زه‌وی Cloud-to-ground lightning
له‌ زه‌وییه‌وه‌ بۆ هه‌ور Ground-to-cloud lightning
بروسكی ده‌نكۆڵه‌یی Bead lightning
بروسكی شریتی Ribbon lightning
بروسكی پچڕاو Staccato lightning
بروسكی لقیی Forked lightning
بروسكی زه‌مینی ئاسمانیی Ground-to-cloud lightning
بروسكی هه‌ور بۆ هه‌ور Cloud-to-cloud lightning
بروسكی پلێتی Sheet lightning
بروسكی گه‌رمیی Heat lightning
بروسكی وشك Dry lightning
بروسكی مووشه‌كیی Rocket lightning
بروسكی موجه‌بی Positive lightning
گۆیه‌ بروسك Ball lightning
2 – ئه‌وانه‌ی له‌چینه‌ به‌رزه‌كانی هه‌وادا رووده‌ده‌ن: Upper-atmospheric lightning
بروسكی تارماییه‌كان Sprites lightning
بروسكی فڕه‌دراوه‌ شینه‌كان Blue jets lightning
بروسكی گرگنی Elves lightning
هه‌ندێ له‌ڕاستییه‌ سه‌رسوڕهێنه‌ره‌كانی بروسك.
له‌هه‌ر خوله‌كێكدا نزیكه‌ی (1800) گێژه‌ڵووكه‌ی بروسك له‌جیهاندا هه‌یه‌.
ساڵانه‌ نزیكه‌ی (25) ملیۆن جار بروسك له‌ڕووی زه‌وی ده‌دات.
له‌هه‌ندێ حاڵه‌ت‌و له‌ ¼ ی چركه‌یه‌كدا 3 تا 4 لێدانی بروسك رووده‌دات.
له‌دووری (19) كیلۆمه‌تر له‌شوێنی لێدانی بروسكه‌وه‌ گوێت له‌ده‌نگه‌كه‌ی ده‌بێت.
لێدانی بروسك به‌خێرایی تیشك ناڕوات، وه‌كو وا زانراوه‌، به‌ڵكو خێراییه‌كه‌ی ده‌گاته‌ سنووری 96560 كیلۆمه‌تر له‌یه‌ك چركه‌دا.
درێژیی لێدانێكی بروسك ده‌گاته‌ نێوان 3 تا 4 كیلۆمه‌تر.
پله‌ی گه‌رمیی بروسك ده‌گاته‌ سنووری 27760 پله‌ی سیلیزی، واته‌، 5 جار گه‌رمتر له‌ پله‌ی گه‌رمیی ڕوی خۆر.
سه‌رچاوه‌: www.gdms-krg.org
-----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

بۆ ئه‌وه‌ی‌ زیره‌ك بیت

گۆڤاری‌ (new scientist) ڕاپۆرتێكی‌ له‌سه‌ر دابه‌زینی‌ ڕێژه‌ی‌ زیره‌كی‌ مرۆڤه‌كان له‌هه‌ریه‌ك له‌وڵاتی‌ (نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان‌و ئوسترالیا‌و هۆڵه‌ندا) بڵاوكرده‌وه‌، كه‌ تێدا باس له‌وه‌كراوه‌ ئاستی‌ زیره‌كی‌ به‌پێی‌ تێپه‌ڕوبونی‌ كات ده‌گۆڕێت.

ماڵپه‌ڕی‌ (RT) بڵاویكرده‌وه‌، توێژینه‌وه‌ زانستیه‌ نوێكان ئاشكرایانكردوه‌، ئاستی‌ زیره‌كی‌ تاك به‌پێی‌ تێپه‌ڕبونی‌ كات‌و ته‌مه‌ن ده‌گۆڕێت‌و به‌ره‌و نزمبونه‌وه‌ ده‌چێت، هه‌ر له‌و توێژینه‌وه‌ زانستیه‌دا باس له‌و هۆكارانه‌ش كراوه‌ كه‌ده‌بێته‌هۆی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئاستی‌ زیره‌كی‌ مرۆڤه‌كان ئه‌وانه‌ش بریتن له‌ (پشتگوێخستن‌و چونه‌ ته‌مه‌نه‌وه‌‌و كاریگه‌رییه‌ ده‌ره‌كییه‌كان‌و خۆراك‌و بۆماوه‌یی‌).

ئه‌و هۆكارانه‌شی‌ كه‌ ده‌بنه‌هۆی‌ زیادكردنی‌ زیره‌كی‌‌و پێویسته‌ گرنگی‌ پێبدرێت بریته‌ له‌(وه‌رزشكردن، خوێندنه‌وه‌، فێربونی‌ زمانه‌كانی‌ دیكه‌، نوستنی‌ پێویست).
---------------------------
درێژه ی بابه ت

سێبه‌ری بارانت بینیوه‌؟

له‌ڕووی زانستییه‌وه‌، دیارده‌ی (سێبه‌ری باران – Rain Shadow) ئه‌و كاته‌ ڕووده‌دات كه‌ چیاكان ده‌بنه‌ به‌ربه‌ست له‌به‌رامبه‌ر بای شێدارو ناچاری ده‌كات له‌بناره‌كانیاندا سه‌ربكه‌وێت به‌ره‌و لوتكه‌كان، به‌مه‌ش پله‌ی گه‌رمی هه‌وا داده‌به‌زێت‌و چڕی شێ زیاد ده‌كات‌و له‌كۆتاییدا باران بارینی لێده‌كه‌وێته‌وه‌، به‌ڵام كاتێك ئه‌و ته‌وژمه‌ بایانه‌ به‌پێچه‌وانه‌ بۆ لایه‌كه‌ی دی داده‌به‌زن، ئه‌وا بارسته‌ هه‌وره‌كان نامێنن‌و بارانبارین ده‌وه‌ستێت‌و ئه‌و ناوچانه‌ ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ریی (سێبه‌ری باران)ه‌وه‌.

ئه‌و ناوچانه‌ی ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ری (سێبه‌ری باران) هه‌رده‌م دووچاری به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمی ده‌بنه‌وه‌، ئه‌ویش به‌هۆی جووڵه‌ی ته‌وژمی بایه‌ دابه‌زیوه‌كان، چونكه‌ له‌خۆیانه‌وه‌ گه‌رم دادێن، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌كه‌مبوونه‌وه‌ی ڕێژه‌ی شێ، كه‌ ئه‌مانه‌ ده‌بنه‌هۆی به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رما له‌و ناوچانه‌ له‌ڕۆژو دابه‌زینی زۆر خێرای له‌شه‌ودا.

ئه‌وه‌ی تێبینیده‌كرێت له‌و ناوچانه‌ی كه‌ ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ری دیارده‌ی (سێبه‌ری باران)، كه‌می ڕووپۆشی ڕووه‌كی‌و دره‌ختییه‌، تا گه‌یشتنه‌ بۆ ئاستی به‌بیابان بوون، به‌ڵام لایه‌كه‌ی دیكه‌ خاوه‌ن چڕییه‌كی زۆری سه‌وزایی‌و ڕووه‌كی‌و دارو دره‌ختییه‌.

سه‌باره‌ت به‌و ناوچانه‌ی كه‌ نزیكن له‌كوردستان‌و كه‌وتوونه‌ته‌ ژێر كاریگه‌ریی دیارده‌ی (سێبه‌ری باران)، (عه‌ممان) ی پایته‌ختی (ئوردن)ه‌و رێژه‌ی بارانبارین له‌ ناوچه‌كانی رۆژئاوای، كه‌ به‌رامبه‌ر بای رۆژئاوای پڕ له‌ شێی هاتووی (ده‌ریای سپی ناوه‌ڕاست)ه‌، ده‌گاته‌ ئاستی 500 ملیمه‌تر له‌ ساڵێكداو به‌ شێوه‌یه‌كی گشتیش پله‌كانی گه‌رمیی تیایدا مامناوه‌ندییه‌، به‌ڵام لای رۆژهه‌ڵاتی كه‌ پێچه‌وانه‌ی ئاڕاسته‌ی هاتنی بایه‌ شێداره‌كه‌یه‌، رێژه‌ی بارانبارینی ساڵانه‌ی ده‌گاته‌ 250 ملیمه‌تر له‌ ساڵیكداو پله‌كانی گه‌رماش تیایدا ناگاته‌ ئاستی ناوه‌ندێتی وه‌كو لای ڕۆژئاوایه‌كه‌ی.

هه‌روه‌ها ناوچه‌كانی دواوه‌ی (زنجیره‌ چیاكانی لوبنان)‌و (به‌رزاییه‌كانی باشووری ڕۆژئاوای سعودیه‌) دووچاری هه‌مان دیارده‌ بوونه‌ته‌وه‌.
-------------------------
و: بیلال جه‌عفه‌ر
سه‌رچاوه‌: ماڵپه‌ڕی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كه‌شناسی‌و بومه‌له‌رزانی هه‌رێم
درێژه ی بابه ت

'زستانێکی درێژ'

بۆ ئەو هاوڕێیانەی ئەم پۆستەیان نەبینیوە
ئەو کتێبەی زۆرترین کۆمێنتی بۆ هات
بریتی بو لە 'زستانێکی درێژ'
ئێمەش بۆ ئێوەی خۆشەویستمان کرد بە PDF
نرخی ئەم کتێبە ٦ هەزارە بە دیاری بۆ ئێوە
لینک: http://bit.ly/28RG1vS

تێبینی لە هیچ کوێ بە PDF نییە و خۆمان کردومانە
وەك رێزێك بۆ ماندووبونمان لایک بکە و ٢ هاورێت تاگ بکە ئێمەش بەردەوام ئەبین
#PDF_kurd
درێژه ی بابه ت

خەونی پیاوە ئێرانییەکان

هاوڕێو دۆستانم فەرموون کتێبێکی ماردین ابراهیم
خەونی پیاوە ئێرانییەکان و کەوتنی بۆرە قەڵا لە حیکایەتێکی کۆندا
نوسەر: ماردین ابراهیم
نرخ: ٨ هەزاری بچکۆلە
لینکی کتێبەکە بۆ ئێوەی خۆشەویست


:http://bit.ly/28WDG5c
درێژه ی بابه ت

چیرۆكی ئه‌وینداری

فیلمی سینه‌مایی (چیرۆكی ئه‌وینداریی) كه‌ تایبه‌ته‌ به‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌كته‌ری‌ كورد (شوان عه‌تووف) ڕۆڵی‌ تێدا ده‌گێڕێت، دوو خه‌ڵاتی سه‌ره‌كیی له‌به‌رشه‌لۆنای ئیسپانیا به‌ده‌ستهێنا.

له‌ڕاگه‌یه‌نراوێكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی ڕاگه‌یاندنیی گشتیی فیلمی سینه‌مایی (چیرۆكی ئه‌وینداریی)دا، كه‌ وێنه‌یه‌كی بۆ NNA نێردراوه‌، تێیدا هاتووه‌"فیلمی سینه‌مایی (حكایت عاشقی) واته‌  (A Tale of Love) له‌ده‌رهێنانی سینه‌ماكاری كورد (ئه‌حمه‌د ڕه‌مه‌زان زاده‌)‌و به‌رهه‌مهێنانی سینه‌ماكاری ناوداری لوڕ (مه‌سعود جه‌عفه‌ری جه‌وزانی)یه‌‌و باس له‌كاره‌ساتی دڵته‌زێنی بۆردوومانی كیمیابارانی شاری هه‌ڵه‌بجه‌ده‌كات. 

له‌و فیلمه‌دا هه‌ریه‌ك له‌(شوان عه‌تووف، به‌هرام ڕادان) وه‌ك ئه‌كته‌ر ڕۆلیان تێدا گێڕاوه‌‌و له‌نوێترین به‌شداریی نێوده‌وڵه‌تیشدا له‌میانه‌ی سێیه‌مین خولی هه‌فته‌ی فیلمه‌ سینه‌ماییه‌كانی (ماڵی ئاسیا)دا، كه‌ له‌شاری به‌رشه‌لۆنا له‌وڵاتی ئیسپانیا نمایشكرا، ئه‌و فیلمه‌ توانی‌ به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ دوو خه‌ڵاتی سه‌ره‌كی‌و گرنگی (باشترین فیلم، باشترین سیناریۆ)ی به‌شی (پانۆڕاما)‌و (باشترین به‌رهه‌مه‌كانی سینه‌مای ئاسیا) به‌ده‌ستبێنێت.

هه‌ر له‌و فێستیڤاڵه‌دا، خه‌ڵاتی باشترین ده‌رهێنانی ئه‌م به‌شه‌ش به‌سینه‌ماكاری ناوداری كۆریی (هۆنگ سانگ سوو) بۆ ده‌رهێنانی فیلمی سینه‌مایی (ته‌پۆڵكی ئازادیی) به‌خشرا.

هه‌فته‌ی فیلمه‌ سینه‌ماییه‌كانی (ماڵی ئاسیا) به‌مه‌به‌ستیی پێشكه‌شكردنی وێنه‌یه‌كی هاوچه‌رخ له‌كۆمه‌ڵگای كیشوه‌ری ئاسیا له‌سه‌ده‌ی بیست‌و یه‌كدا دامه‌زراوه‌.

سێیه‌مین خولی ئه‌م هه‌فته‌ی فیلمه‌ به‌ نمایشی ٥٠ فیلم له‌سینه‌ماكارانی ٢٠ وڵاتی كیشوه‌ری ئاسیا له‌چه‌ندین به‌شی جۆراوجۆر، له‌وانه‌: "به‌شی سه‌ره‌كیی"، "به‌شی تایبه‌ت" (فیلمه‌ تازه‌ دره‌وشاوه‌كان به‌ناوه‌رۆكی چیرۆكه‌ ناواقعییه‌كان، ئه‌نیمه‌یشێن، دیكۆمێنتاریی و فیلمه‌ خه‌یاڵاوییه‌كان) و هه‌روه‌ها "به‌شی پانۆڕاما" (باشترین به‌رهه‌مه‌كانی ئاسیا) له‌سه‌ره‌تای مانگی 12ه‌وه‌ له‌ شاری به‌رشه‌لۆنا له‌وڵاتی ئیسپانیا به‌ڕێوه‌چوو.
----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

بۆچی‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ته‌مه‌ن درێژترن؟

زانایانی‌ به‌ریتانیا له‌توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێدا ئه‌وه‌یان ئاشكراكردوه‌، كه‌ كه‌سانی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند ته‌مه‌ن درێژترن‌و زیاتریش ده‌ژین وه‌ك له‌كه‌سانی‌ هه‌ژار، ئه‌وه‌ش ناگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و بۆچونه‌ هه‌ڵه‌ی‌ ده‌وترێت ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان پاره‌یان زۆره‌ بۆیه‌ زیاتر ده‌ژین، به‌ڵكو ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ جۆرێك له‌هۆڕمۆن كه‌ به‌رپرسه‌ له‌و ته‌مه‌ن درێژییه‌.

ماڵپه‌ڕی‌ (ڕوسیا ئه‌لیه‌وم) بڵاویكرده‌وه‌، زانایان له‌زانكۆیه‌كی‌ له‌نده‌ن پاش ئه‌نجامدانی‌ توێژینه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر نزیكه‌ی‌ (1880) كه‌س تایبه‌ت به‌ته‌مه‌ن درێژی‌ له‌لای‌ كه‌سانی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند بۆیان ئاشكرابوو، ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندن ڕێژه‌ی‌ ده‌ردانی‌ هۆڕمۆنی‌ (تستوستیرون) تێدا به‌رزه‌ به‌به‌راود به‌كه‌سانی‌ هه‌ژار.

هه‌ر له‌و توێژینه‌وه‌یه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌شكراوه‌، ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ئاستی‌ خوێندن‌و ڕۆشنبیریان نزمه‌ ئاستی‌ هۆڕمۆڕنی‌ (كۆرتیزۆڵ) كه‌مه‌ له‌له‌شیاندا، كه‌می‌ ئه‌و هۆڕمۆنه‌ش كاریگه‌ری‌ ده‌بێت بۆ سه‌ر خه‌مۆكی‌‌و ناڕێكی‌ لێدانه‌كانی‌ دڵ.

به‌وته‌ی‌ زانایان باری‌ ئابوری‌‌و كۆمه‌ڵایه‌تی‌  كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ هۆڕمۆنه‌كان له‌له‌شدا. 

----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

الأربعاء، 21 سبتمبر 2016

له‌ رێگه‌ی ئه‌م ئه‌پلیكه‌یشنانه‌وه‌ بزانه‌ كى هاتۆتە نێو پرۆفایلەكەتەوە؟


كێ سەردانی پرۆفایلەكەتی كردوە؟، ئەمە ئەو پرسیارەیە كە زۆرینەی بەكارهێنەر كردویانەو حەز دەكەن بزانن كێ سەیری پرۆفایلەكەی كردون لە فەیسبووكدا، بەڵام زۆرینەی ئەو رێگایانەی كە پێت دەڵێت كێ سەردانی كردویت، كۆمەڵێك پرسیار دەكەن كە بەكارهێنەران بێزار دەكەن.

لێرەدا بە سێ ئەپلیكەیشنتان ئاشنا دەكەین، كە زۆر بە ئاسانی پێت دەڵێت كێ هاتۆتە نێو پرۆفایلەكەتەوە، تەنانەت ئەوەش مەزەندە دەكات كە بەدوای چیدا گەراوەو یان چ پۆستێكی دزیوە كە تۆ بڵاوت كردۆتەوە، ئەمەش سێ ئەپلیكەیشنەكەیە:

1- ئەپلیكەیشنی who viewed my profile: دوای دابەزاندن و جێگیر كردنی ئەپلیكەیشنەكە، ئەوە لیستێكت پێشكەشە دەكات كە ناوی ئەو كەسانەی تێدایە كە سەردانی پرۆفایلەكەتی كردوە، هەروەها یەكێك لە تایبەتمەندیەكانی كە زۆر گرنگە، ئەوەیە كە ئەپڵیكەیشنەكە لەسەر پەرەكەت شەیر نابێت، ئەمەش پێچەوانەی زۆرینەی ئەپلیكەیشنەكانی ترە كە دوای سەیركردنی لە پەرەكەتدا شەیر دەبوو.

2- Profile stalkers Tricks : ئەم ئەپلیكەیشنە پشت بە رێگەیەكی دیاری كراو دەبەستێت ، بۆ دیاری كردن و ئاشكرا كردنی ئەو كەسانەی بە شێوەیەكی بەردەوام سەردانی پرۆفایلەكەت دەكەن، هاوكات بەهۆی ئەم ئەپڵیكەیشنەوە دەتوانیت وێنەی گەورەی ئەو كەسە ببینیت كە هاتۆتە نێو پرۆفایلەكەتەوە، ئەویش بە كلیك كردن لەسەر وێنەی كەسەكە.

3- ئەپڵیكەیشنی Who Viewed Me On Facebook: لەرێگەی ئەم ئەپڵیكەیشنەوە دەتوانێت ژمارەی هەموو ئەو كەسان بزانیت كە سەردانی پرۆفایلەكەتیان كردوە ،هەرچەند ژمارەشیان گەیشتبێتە 100 كەس، هەمویان پێدەڵێت، بەڵام پێویستە دڵنیا بیت لەوەی كە پێش كردنەوەی ئەم ئەپڵیكەیشنە، پەرەكەت لە فەیسبووكدا كردبێتەوە.
درێژه ی بابه ت

گۆڕینی فۆنتی مۆبایل بە دڵی خۆت شتێکی شازە






















سڵاوی خوای گەورەتان لێبێت ئازیزان 

لەم بابەتەدا باس لەوە دەکم جۆن بتوانین 

فۆنتی مۆبایل بگۆڕین شتێکی شازە بە ڕاستی 

من خۆم بە کارم هێناوە ئیتر تەواو ڕام لە شتە کە بووە

بۆیەش ویستم بیکەم بە فێرکاری بۆ

 ئەوەی ئێوەش سودی لێ وەرگرن

فەرموو ئەوەش فێرکاری
سه رچاوه http://www.yeane.net

درێژه ی بابه ت

ڤیدیۆ..به‌بێ كاره‌با و ته‌نیا به‌ ده‌سته‌كانت مۆبایله‌كه‌ت شه‌حن بكه‌وه‌


درێژه ی بابه ت

ژیانی منداڵیم - چاڵی چاپڵین

کتێب: ژیانی منداڵیم

نووسه‌ر: چاڵی چاپڵین

وه‌رگێڕ: فەرشید شەریفی

 2012  چاپ یەکەم
خانه‌ی موكریانی بۆ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌

درێژه ی بابه ت

هیگڵ- فه‌لسه‌فه‌ و مۆدێرنیزم

ناوی كتێب : هیگڵ
فه‌لسه‌فه‌ و مۆدێرنیزم

بابه‌ت: لێكۆڵینه‌وی فه‌لسه‌فی

نووسینی: ڕێبین ڕه‌سوڵ ئیسماعیل

چاپخانه‌ی ڕه‌نج
چاپی یه‌كه‌م - 2012

درێژه ی بابه ت

گه‌شته‌ دووره‌که‌م له‌پێناوی ئازادیدا

کتێب
گه‌شته‌ دووره‌که‌م له‌پێناوی ئازادیدا

نووسه‌ر: نیلسۆن ماندێلا

وه‌رگێڕ: شێرزاد هه‌ینی‌

چاپی یه‌كه‌م - 2005
خانه‌ی موكریانی بۆ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌

درێژه ی بابه ت

فیلمی‌ سینه‌مایی‌ (سڵاو پێشمه‌رگه‌) به‌رهه‌مهێندرا

فیلمی‌ سینه‌مایی‌ (سڵاو پێشمه‌رگه‌) كه‌ له‌ده‌رهێنانی‌ (حه‌سه‌ن عه‌لی‌)ه‌، به‌رهه‌مهێندرا‌و چیرۆكی‌ فیلمه‌كه‌ش باس له‌داستانی‌ مه‌فره‌زه‌یه‌كی‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌كات، كه‌ له‌هه‌لومه‌رجی‌ زستانێكی‌ سه‌ختدا، له‌گه‌ڵ خانمه‌ ڕۆژنامه‌نووسێكی‌ ئه‌ڵمانی‌ كه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ كاری‌ ڕۆژنامه‌نوسی‌‌و گه‌یاندنی‌ ده‌نگی‌ كورد به‌جیهان هاتۆته‌ ناوچه‌كانی‌ كوردستان، له‌كاتی‌ گواستنه‌وه‌ی‌ هه‌واڵ‌‌و زانیارییه‌كانی‌ شۆڕشی‌ كوردیش بۆ جیهان، ڕژێم پێده‌زانێت، هه‌ربۆیه‌ هه‌وڵی‌ ده‌ستگیركردنی‌ ئه‌و خانمه‌ ڕۆژنامه‌نوسه‌ ده‌دات، دواتر پێشمه‌رگه‌كان یارمه‌تیده‌ری‌ ده‌بن بۆ ڕزگاربون.

فیلمه‌كه‌ش له‌ده‌رهێنانی‌ (حه‌سه‌ن عه‌لی‌)ه‌‌و (سه‌عید مه‌حمود) سیناریۆی‌ بۆ نوسیوه‌‌و هه‌ریه‌ك له‌ (ئه‌حمه‌د ڕامبۆ)‌و (لیۆنی‌ زیومر)‌و (شمم حه‌سه‌ن) ڕۆڵی‌ پاڵه‌وانێتی‌ ده‌گیڕن‌و چه‌ندین ئه‌كته‌ری‌ دیكه‌ش له‌فیلمه‌كه‌دا به‌شدارن.
لینكی‌ ترێله‌ری‌ فیلمه‌كه‌:

درێژه ی بابه ت

له‌نه‌مساوه‌ پێشوازی لێده‌كرێت

شاكاره‌كه‌ی نوسه‌رو رۆماننوسی دیاری كورد (به‌ختیار عه‌لی) تادێت له‌جیهانی ئه‌ده‌بی ئه‌وروپادا به‌شكۆیه‌كی گه‌وره‌وه‌ پێشوازی لێده‌كرێت‌و به‌وبۆنه‌یه‌وه‌ بڕیاره‌ له‌نه‌مسا رێوره‌سمێكی بۆ ساز بكرێت. 

سایتی ئاوێنه‌ بڵاویكردۆته‌وه‌ رۆژی 1ی حوزه‌یران له‌ شاری گراتس ـ نه‌مسا له‌ قه‌ڵای سانكت مارتین  Schloss St. Martin، كاتژمێر19:00 رێوره‌سمێك به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و به‌ر له‌ده‌ست پێكردنی مه‌راسیمی ئیمزاكردنیش، گفتوگۆیه‌كی كراوه‌ له‌ نێوان نوسه‌ر و خوێنه‌راندا ئه‌نجامده‌ده‌رێت.

بڕیاریشه‌  هه‌ر دوو مۆسیقار (جان كارلۆس شۆنكۆرلیان) و (مورات ئایگه‌ن) به‌شداریبكه‌ن.

هه‌روه‌ها هه‌ردوو هونه‌رمه‌ند سامان كه‌ریم دارتاش و سازگار ئه‌بوبه‌كرساڵح چه‌ند تابلۆیه‌ك نمایشده‌كه‌ن، كه‌ بۆ ڕۆمانی (دواهه‌مین هه‌ناری دونیا) كێشاویانه‌.

 (دواهه‌مین هه‌ناری دونیا) له‌لایه‌ن (ڕاوێژ غه‌فور سه‌لیم) و (ئوته‌ كاندێرا لانگ)ه‌وه‌  بۆ زمانی ئه‌ڵمانی وه‌رگێردراوه‌.

 ئه‌م هه‌وڵه‌  بۆته‌ جێی بایه‌خی خوێنه‌رانی ئه‌ڵمانی‌و له‌میدیاكاندا گرنگی زۆری پێدراو ته‌نانه‌ت نوسه‌ران‌وخوێنه‌رانی ئه‌ڵمانی له‌رێگه‌ی چاوپێكه‌وتنیان له‌میدیاكاندا باسیان له‌وه‌ كردووه‌ كه‌ چۆن نوسه‌رێكی گه‌وره‌ی وه‌ك به‌ختیار عه‌لی له‌وڵاته‌كه‌یاندا بوه‌ و به‌خودی نوسه‌ر خۆی‌و شاكاره‌كانی ئاشنا نه‌بوون. 
-----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

پێشكه‌شی خوشكه‌كه‌ی كرد



هونه‌رمه‌ند (له‌نجه‌ عه‌لی)، دوای ئه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌ نوێیكه‌ی كاره‌كانی ته‌واو بوو، له‌ئێستادا به‌رهه‌مه‌كه‌ی بڵاوكردۆته‌وه‌و له‌یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌ ئاسمانییه‌كانیشه‌وه‌ به‌ گریانه‌وه‌ پیشكه‌شی كرد به‌ رۆحی خوشكه‌كه‌ی.

له‌نجه‌ عه‌لی ماوه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك ده‌بێت ڕوبه‌ڕوی خه‌مێكی گه‌وره‌ بۆوه‌ به‌هۆی كۆچی دوایی خوشكه‌كه‌ی كه‌ له‌دوای گه‌شتێكیاندا بۆ شارۆچكه‌ی دوكان له‌وێ له‌ئاوه‌كه‌دا گیان له‌ده‌ست ده‌دات.

به‌رهه‌كه‌ی له‌نجه‌ به‌ناوی (خۆشم ویستی) ئاوازو هۆنراوه‌ی نه‌وژین محه‌مه‌دو وتنی له‌نجه‌‌و ئاماده‌و دابه‌شكردنی (ئه‌رژه‌نگ سه‌یفی زاده‌).
درێژه ی بابه ت

چارلی‌ چاپلن

له‌ڕۆژێكی‌ وه‌ك ئه‌مڕۆدا هونه‌رمه‌ندو ئه‌كته‌ری سینه‌مایی‌ (چارلی‌ چاپلن) له‌كریسمسی (1977)دا به‌هۆی‌ نه‌خۆشیه‌وه‌‌ له‌ته‌مه‌نی (88) ساڵیدا كۆچی‌ داوییكرد، بۆ ماوه‌ی‌ (40) ساڵ ناوبراو وه‌ك ئه‌كته‌رێكی‌ كه‌م وێنه‌و به‌توانا، له‌بواری‌ كۆمیدیادا كاریكردوه‌.

چارلی‌ چاپلن ناوی (چارلز ئێسپێنسێر چاپلن‌)ه‌، له‌ (16)ی‌ نیسانی‌‌ ساڵی‌ ( 1889)دا، له‌‌ له‌نده‌نی‌ پایته‌ختی‌ به‌ریتانیا،‌ له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی جوله‌كه‌ له‌دایكبوه‌، باوكی چارلزو دایكی هانا هیل‌، هه‌ردووكیان له‌جیهانی میوزیكدا كاریان كردوه‌، هێشتا ماوه‌یه‌كی زۆر له‌كاتی‌ له‌دایكبونی چارلی‌ تێپه‌ڕ نه‌بوو، كه‌ چارلزو هانا له‌یه‌ك جیابونه‌وه‌، هانا سه‌رپه‌رشتی منداڵه‌كانی له‌ئه‌ستۆگرت، ئه‌وان ژیانێكی دژواریان تێده‌په‌ڕاند، له‌به‌رئه‌وه‌ی دایكی نه‌یتوانی به‌ئاسانی بژێوی ژیانیان دابین بكات، چارلی بچكۆلانه‌و برا گه‌وره‌كه‌ی‌، كه‌‌ (سیدنی‌) ناوبو، بۆ كاركردن ماڵیان به‌جێده‌هێشت‌و له‌ڕێكخراوێكی هونه‌ری‌ به‌رهه‌مهێنانی فیلمدا دامه‌زرێندران.

چارلی‌ ساڵی (1906) كاتێك كه‌ ته‌مه‌نی‌ (17) ساڵ بوو، له‌شانۆی (شارلۆك‌ هۆڵمز) له‌ڕۆڵی‌ كوڕی ڕۆژنامه‌نوسێكدا به‌شێوه‌یه‌كی‌ باش ده‌ركه‌وت، دواتر له‌لایه‌ن ده‌رهێنه‌ره‌وه‌ په‌ره‌ به‌تواناكانی‌ درا، بوه‌ جێگه‌ی‌ ڕه‌زامه‌ندی بینه‌ره‌كانی‌، دوابه‌دوای‌ ئه‌وه‌ش له‌گروپێكی كۆمیدیدا بوه‌ ئه‌ندام‌و له‌گروپی شانۆی (فرێد كارنۆ)دا ڕۆڵی‌ دیكه‌ی‌ پێدرا، ناوبراو له‌بواری‌ نواندنی‌ كۆمیدیادا، كه‌سێكی‌ به‌توانا ده‌رچو، تا دواجار به‌ئاواتی خۆی گه‌یشت‌و توانی له‌گه‌ڵ كۆمپانیای‌‌ (یونایتد ئارتێست‌) له‌هۆڵیوددا گرێبه‌ست واژۆ بكات.

چارلی‌ له‌گه‌ڵ لیتا ئه‌كته‌ری هۆلیود، ژیانی هاوسه‌ری پێكهێنا‌و بوه‌ خاوه‌نی دوو منداڵ، به‌ڵام دوای ماوه‌یه‌ك له‌یه‌كتر جیابونه‌وه‌، له‌ساڵی (1927) به‌دواوه‌‌ فیلمگه‌لێكی بێده‌نگی به‌رهه‌مهێنا، له‌ڕاستیدا فیلمه‌ كۆمیدیه‌كانی ئه‌و بێده‌نگ بون، به‌ڵام چارلی به‌توانا ده‌رونیه‌كانی خۆی ڕۆڵی ده‌بینی، كه‌ هه‌موو جوڵه‌كانی هه‌زاران مانای له‌خۆ ده‌گرت.

چارلی چاپلن له‌ساڵی (1940)دا، یه‌كه‌مین فیلمی به‌ده‌نگی خۆی به‌ناوی (دیكتاتۆری گه‌وره‌)‌ به‌رهه‌مهێنا، هێنانه‌گۆڕی باسی شه‌ڕی دووه‌می‌ جیهانی‌و یاری به‌هێزی چارلی له‌ڕۆڵی هیتله‌ردا، ڕه‌زامه‌ندی گشت ڕه‌خنه‌گرانی‌ له‌م فیلمه‌دا‌ به‌ده‌ستهێنا.

چارلی‌ له‌ساڵی (‌1942)دا له‌گه‌ڵ (ئونا ئونیل‌) ئه‌كته‌ر‌و گۆرانیبێژی هۆلیود ژیانی هاوسه‌ری پێكهێنا، له‌وكاته‌دا چارلی‌ چاپلن ته‌مه‌نی‌ (53) ساڵ‌‌و ئونا ئونیلیش ته‌مه‌نی‌ (17) ساڵ بوو، چارلی‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ به‌ڕه‌سمی‌ ئونێل له‌خۆی‌ ماره‌ بكات، چه‌ند جارێك ژیانی‌ هاوسه‌رێتی‌ پێكهێنابوو، به‌ڵام به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی كه‌ هاوسه‌رگیرییه‌كانی ڕه‌سمی نه‌بون ناكرێت بخرێنه‌ لیستی ژنهێنانه‌كانی.

چارلی‌ بوو به‌خۆشه‌ویستترین هونه‌رمه‌ندی مێژوی سینه‌ماو به‌رهه‌مهێنه‌ری كاره‌كانیشی له‌ئه‌ستۆگرت، به‌ڵام له‌دواییدا به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی كه‌ مافیای ئه‌مریكا، چارلی وه‌كو زۆرێك له‌هونه‌رمه‌ندانی سه‌ربه‌خۆی هۆلیود به‌تاوانی (كۆمۆنیست بون) له‌كۆمه‌ڵی ئه‌كته‌ری لابرد، چارلی به‌ره‌و ئه‌وروپا ڕۆیشت‌، هاوكات له‌گه‌ڵ به‌جێهێشتنی هۆلیود‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ ئه‌مریكا ناوبراو ڕێگری‌ لێكرا، به‌مشێوه‌یه‌ بو به‌یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین ئه‌كته‌ره‌ په‌راوێزخراوه‌كان، ساڵانی كۆتایی ژیانی خۆی به‌بێ‌ ناوبانگ به‌سه‌ربرد.

چارلی له‌به‌یانی‌ كریسمسی (1977)دا، به‌هۆی‌ نه‌خۆشیه‌وه‌‌ له‌ته‌مه‌نی (88) ساڵیدا‌، ماڵئاوایی له‌ژیانكرد‌و ژن‌و كچه‌كه‌ی مه‌راسیمێكی شكۆداریان بۆ كۆچی چارلی به‌ڕێوه‌برد، چارلی له‌گۆڕستانی «(كرۆسێر سه‌روی‌) سویسرا به‌خاكسپێردرا.

دوای‌ دوو مانگ له‌ به‌خاكسپاردنه‌كه‌ی‌، له‌سێی مارسی‌ (1978)دا ته‌رمی چارلیان له‌و گۆڕستانه‌دا دزی، دزه‌كان له‌به‌رامبه‌ر دانه‌وه‌ی ته‌رمی چارلی، پاره‌یه‌كی زۆریان له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ ده‌ویست، به‌ڵام له‌لایه‌ن پۆلیسه‌وه‌ ده‌ستگیركران، پۆلیسی ‌سویس‌ ته‌رمی چارلیان له‌ده‌ریاچه‌ی‌ ژنێڤدا دۆ‌زییه‌وه‌‌و جارێكی دیكه‌ له‌مه‌راسیمێكی پڕشكۆ به‌خاكسپێردرایه‌وه‌.
-----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

ئیمانوێل كانت

بیرمه‌ندو فه‌یله‌سوفی‌ به‌ناوبانگی‌ ئه‌ڵمانیا (ئیمانوێل كانت) له‌(22ی‌ نیسانی‌ ١٧٢٤) له‌(ستالینگراد) له‌باكوری‌ ڕوسیا له‌دایكبوه‌، به‌ناوبانگترین بیرمه‌ندی سه‌رده‌می رۆشنگه‌ریی‌ بوه‌، بڕیاریداوه‌ ژیانی ته‌رخان بكات به‌زانستی ڕزگاری مرۆڤ و له‌ڕێگه‌ی مه‌عریفه‌یه‌كدا تێبكۆشێت كه‌ مرۆڤایه‌تی‌ له‌پێنه‌گه‌یشتوویی ڕزگار بكات.

كانت له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی ئاینیدا گه‌وره‌ بووه‌ و باوه‌ڕی ئایینی و پارێزگار بوونی بنه‌ماڵه‌ شوێنێكی گرنگی له‌سه‌ر فكرو فه‌لسه‌فی ئه‌و داناوه‌، سه‌رده‌می منداڵی و لاوی به‌ چه‌رمه‌سه‌ری بردۆته‌ سه‌ر، به‌ڵام توانیوێتی‌ ئه‌و ئاسته‌نگانه‌ بكا به‌هێزێكی بزوێنه‌ری له‌ڕاده‌به‌ده‌ری‌ پۆزه‌تیڤ، نه‌وه‌ك ڕۆحی گرژی و تۆڵه‌ و نائومێدی، به‌ڵكو وانه‌ی ڕزگاری‌و جوڵانه‌وه‌و پێگه‌یشتنی فكری لێوه‌ فێر بێ، هه‌ر ئه‌و تێكۆشانه‌ به‌ربڵاو ڕزگاركه‌ره‌ به‌توندی ناو و ژیانی كانتی به‌ سه‌رده‌می ڕۆشنگه‌ریه‌وه‌ گرێدا.

كانت دایك و باوكی وه‌ك نموونه‌ی خاوێنی و پارێزگاری دێنێته‌وه‌ بیر ‌و له‌باره‌ی دایكیه‌وه‌ نوسیوێتی‌(قه‌ت دایكم له‌بیر ناكه‌م) ئه‌و بوو كه‌ یه‌كه‌م تۆوی چاكه‌ی له‌مندا چاند‌و په‌روه‌ده‌ی كرد، ئه‌و دڵی منی به‌ڕوی سروشتدا كرده‌وه‌، هزرمی له‌خه‌و ڕاپه‌ڕاند‌و فراوانی‌ كرد، ڕاهێنانه‌كانی له‌ژیانمدا هه‌رده‌م شوێنی شایان‌و به‌رده‌وامی بووه‌.

 كانت بێ ئه‌وه‌ی هه‌ڵسوڕاوانه‌ به‌شداری ژیانی سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تی بكات و دور له‌هه‌راوهوریای ده‌ره‌وه‌ ژیانی برده‌ سه‌ر، خولیای سه‌ره‌كی كانت جیهانی بیركردنه‌وه‌و ماریفه‌ت و ڕامان بوو.

كانت وه‌ك زۆربه‌ی بیرمه‌ندان و ئیلیته‌كانی هاوسه‌رده‌می كه‌ ژیانیان له‌ڕێی وانه‌گوتنه‌وه‌ی تایبه‌تیه‌وه‌ بردۆته‌ سه‌ر، چه‌ند ساڵێك مامۆستای تایبه‌تی بوو، دوای ئه‌وه‌ بووه‌ به‌ مامۆستای (فه‌لسه‌فه‌)ی زانكۆو هه‌ر به‌و بۆنه‌وه‌ له‌و یه‌كه‌م بیرمه‌ندانه‌یه‌ كه‌ پێیان ده‌ڵێن، (فه‌یله‌سووفی لێهاتوو).

 كاره‌كانی‌ كانت وه‌ك فه‌یله‌سووف و هه‌روه‌ها پسپۆڕی بواری فه‌لسه‌فه‌ (فه‌لسه‌فه‌زان) ڕایكێشایه‌ قوڵایی مێژوی فه‌لسه‌فه‌و زره‌وه‌و ئه‌و هه‌له‌ی بۆ ڕه‌خساند كه‌ نه‌ ته‌نیا به‌نیسبه‌ت به‌رهه‌می فه‌یله‌سووفانی سه‌رده‌مانی كۆن، به‌ڵكوو ده‌رهه‌ق هزرڤانانی سه‌رده‌می خۆیشی له‌وانه‌(دیكارت و سپینۆزا و لاك و هابز و ڕۆسۆ و هیوم) مه‌عریفه‌و شرۆڤه‌ی سیستماتیك په‌یدا بكات، شیكاری ‌و شرۆڤه‌ی به‌رهه‌می هاوسه‌رده‌مانی ده‌رفه‌تێكی به‌كانتدا كه‌ ئاكامی گرنگترین هه‌ڵوێسته‌كانیان كامڵ بكات و هه‌ندێك له‌لایه‌نه‌ چه‌وته‌كانیشیان به‌ وردی پوچه‌ڵ بكاته‌وه‌.

 له‌دوای (كانت)ه‌وه‌، چۆنیه‌تی ژیانی مرۆڤ  ئاڵو گۆڕی‌ به‌سه‌ردا هات، كه‌ تێدا مرۆڤ ته‌نیا دیلی هێزه‌ نامۆ و مێتا فیزیكه‌كان یاخود جه‌بری مێژویی‌و دیترمینیزم نیه‌، به‌ڵكو له‌ناله‌بارترین دۆخیشدا، ده‌توانێت شوێنی گرنگ دانێت له‌سه‌ر شێوازی ژیانی‌. 

كانت تێكڕای به‌رهه‌مه‌كانی له‌(25) ساڵی كۆتایی ته‌مه‌نی نووسی، گرنگترین به‌رهه‌می (هه‌ڵسه‌نگاندنی ئاوه‌زی ڕووت)ه‌. كانت له‌ته‌مه‌نی (64)ساڵیشدا  كتێبی(ره‌خنه‌ی ئه‌قڵی پراكتیكی) بڵاوكرده‌وه‌ دوو ساڵ دواتر ڕه‌خنه‌ی (هێزی داوه‌ری)نووسی، هه‌موو كتێبه‌كانی سه‌رنجی بێ ئه‌ندازه‌ی‌ له‌سه‌رانسه‌ری ئه‌وروپادا وروژاند، نوسینه‌كانی‌ كانت نه‌ك ته‌نیا فه‌لسه‌فه‌ی سیاسی به‌ڵكوو زانستی ئه‌خلاق و جوانی ناسی وتیۆری زانستی برده‌ قۆناغێكی نوێوه‌، به‌وپێیه‌ ده‌كرێت گرنگی‌ كانت له‌سێ به‌ستێندا كورت بكه‌ینه‌وه‌، (ئه‌خلاق و تیۆری زانستی و فه‌لسه‌فه‌ی سیاسی). 

كانت سه‌ره‌تا تیۆری مه‌عریفه‌ی هیومی به‌ره‌و كامڵبوون برد، كه‌ ئه‌ویش پشتی به‌و تێزه‌ به‌ستبوو كه‌ مرۆڤ ناتوانێ به‌ته‌واوه‌تی هه‌موو شتێك وهه‌موو یاساكانی ده‌وروبه‌ری بناسێت، كانت تیۆری (عیلله‌ت ومه‌علوولی) به‌م شێوه‌ فۆرمووله‌ كرد، كه‌ پێویسته‌ له‌نێوان (جیهانی ناوخۆ  و جیهانی به‌رچاو) دا جیاوازی دابنێین، مه‌به‌ستی كانت ئه‌وه‌ بوو كه‌ مرۆڤ هه‌رگیز ناتوانێ تێبگا له‌نێوئاخنی ده‌رونی زۆربه‌ی مه‌سه‌له‌و شته‌كان، به‌ڵام ده‌توانێت له‌ڕوانگه‌ی ده‌رك وبۆچوونی خۆیه‌وه‌ بیانناسێته‌وه‌و تیشك بخاته‌ سه‌ریان وشرۆڤه‌یان بكات، چونكه‌ تێگه‌یشتوویی وماریفه‌تی مرۆڤ گه‌رچی سنوورداره‌، به‌ڵام خاوه‌ن هه‌ستی لێكدانه‌وه‌و جیاكردنه‌وه‌یه‌، كه‌وابوو مه‌عریفه‌ به‌شێكه‌ له‌خودی مرۆڤ و به‌شێكه‌ له‌ئاگایی و شعووری مرۆڤ،  به‌ڵام له‌هه‌مان كاتدا ماریفه‌تی مرۆڤ به‌رهه‌می ئه‌زمون كردنیشه‌ وبه‌ هۆی ئه‌وه‌ی كه‌ مرۆڤ به‌ شێوه‌یه‌كی زاتی سه‌ر ده‌كێشێته‌ ناو شته‌كان وبه‌دوی هۆكاری ڕووداوه‌كاندا ده‌گه‌ڕێت.

كانتی‌ فه‌یله‌سوف هه‌نگاوێكی دیكه‌یشی بۆپێشه‌وه‌ هه‌ڵگرت و ئه‌و تیۆریه‌ی هێنایه‌ گۆڕێ كه‌ مرۆڤ له‌بواری ڕۆحی و ئه‌خلاقیه‌وه‌ پێویستی به‌وه‌یه‌ باوه‌ڕی به‌بوونی ڕۆحێكی هه‌میشه‌یی بێت، به‌ڵام باوه‌ڕ به‌بوونی خودا هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ له‌گه‌ڵ (دیتێرمینیزم) وهاتنه‌ خواره‌وه‌ی ڕۆڵی ئیراده‌ی ئینسان نیه‌ به‌سه‌ر چاره‌نووسی خۆیدا، به‌بۆچوونی كانت مرۆڤ بوونه‌وه‌رێكی هه‌م سروشتیه‌ هه‌م بیۆلۆژیكه‌و هه‌م كۆمه‌ڵایه‌تی، وه‌ك پێكهاته‌یه‌كی بیۆلۆژیك مرۆڤ له‌سروشته‌وه‌ هاتووه‌، به‌ڵام ئه‌خلاقه‌كه‌ی پێشتر دیاری نه‌كراوه‌وهه‌ر به‌م بۆنه‌وه‌ مرۆڤ به‌رپرسیاری ئادگار و هه‌ڵبژاردنی خۆیه‌تی.

به‌بڕوای كانت مرۆڤ بوونه‌وه‌رێكی دوولایه‌نه‌یه‌ بریتی له‌له‌ش و گیان یان عه‌قڵ و هه‌ست كه‌ كرده‌وه‌و دژكرده‌وه‌ی هه‌ر كام له‌م دووانه‌ په‌یڕه‌وی له‌لۆژیكێكی جیاواز ده‌كات، بۆ نموونه‌ مرۆڤ ناتوانێ به‌ ته‌واوی بڕیار له‌سه‌ر چۆنیه‌تی دژكرده‌وه‌كانی هه‌ستی خۆی بدات و ناتوانێ به‌شێوه‌یه‌كی ڕه‌ها ئه‌و به‌شه‌ی سه‌ربه‌هه‌ستی مرۆڤ بخاته‌ ژێر ڕكێفی خۆی، به‌ڵام له‌هه‌مان كاتدا مرۆڤ وه‌ك بوونه‌وه‌رێكی عه‌قڵگه‌را له‌كێشه‌كانی سنوری ناسینكاری عه‌قڵیدا خاوه‌نی مافی هه‌ڵبژاردن و ئیراده‌ی سه‌ربه‌ست وبڕیاردانه‌. 

(ئیمانۆئێل كانت)ی‌ فه‌یله‌سوف یه‌كه‌م بیرمه‌نده‌ كه‌ دژ به‌پله‌به‌ندی كردنی مافی ده‌نگدان به‌پێی جنسییه‌ت و ڕێژه‌ی داهات وه‌ستاوه‌‌و چه‌مكی (یه‌ك تاك یه‌ك ده‌نگ)ی له‌ فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیدا به‌ به‌ڵگه‌ سه‌لماند و بناغه‌كه‌ی دانا، قبوڵكردنی‌ چه‌مكی (یه‌ك تاك یه‌ك ده‌نگ) نه‌ك ته‌نیا له‌لایه‌ن پاوانخوازانه‌وه‌، به‌ڵكوو له‌لایه‌ن ریفۆرم خوازانیشه‌وه‌ مژارێك بوو ده‌مه‌قاڵه‌ی زۆری‌ له‌سه‌ر بوو كه‌ده‌یان ساڵی كێشا وسه‌دان نامیلكه‌ی به‌ لایه‌نگری ودژایه‌تی له‌سه‌ر نووسرا،

كانت له‌فورموله‌كردنی باسه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌ئازادی ڕاده‌ربڕین وبیروباوه‌ڕ وئازادی چاپه‌مه‌نیشدا ڕۆڵێكی گرنگی گێڕا، داكۆكی بنچینه‌یی كانت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بوو كه‌جۆری حكومه‌تێك كه‌ بتوانێ ئه‌و ئه‌ركه‌ بگرێته‌ ئه‌ستۆ(سیسته‌می كۆماری)ه‌، كانت زۆر به‌جدی پێی له‌سه‌ر كۆماری بوونی سیسته‌می سیاسی داده‌گرت، به‌جه‌وهه‌ری دیموكراسی‌و ده‌سه‌ڵاتی زۆرینه‌ی ده‌زانێت.

كانت له‌ساڵی (1796)ه‌وه‌، واته‌ هه‌شت ساڵ به‌رله‌مه‌رگی وازی‌ له‌وانه‌گوتنه‌وه‌ كێشایه‌وه‌و له‌ساڵی(1804)كۆچیدوایكرد.
-----------------------------------------------------------------
درێژه ی بابه ت

بایۆگرافیا

زانیاری

زانست

كتێبخانه ی ئه لیكترۆنی